Ιόνια Οδός και διαβάσεις για την άγρια ζωή!
Η Ιόνια οδός υπήρξε ένα μεγάλο όνειρο, ένα σημαντικό αναπτυξιακό έργο για ολόκληρη την δυτική Ελλάδα, που πριν από λίγα χρόνια έγινε πραγματικότητα. Και όπως κάθε μεγάλο έργο στην Ελλάδα αντιμετώπισε τις δυσκολίες του ως προς την τελική του υλοποίηση. Πολλές καθυστερήσεις, και το σημαντικότερο απ’ όλα, έπεσε πάνω στην μεγάλη οικονομική κρίση που βίωσε η Ελλάδα από το 2010 και μετά.
Όλες αυτές οι καθυστερήσεις και οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες στις οποίες χρειάστηκε να ολοκληρωθεί η Ιόνια Οδός, όπως όλοι πολύ καλά θυμόμαστε, είχε ως αντίκτυπο, από ένα σημείο και μετά να προχωρήσει το έργο με ταχύτατους ρυθμούς, για να προλάβουν σφιχτές προθεσμίες. Υπήρξαν σίγουρα κακοτεχνίες, στις οποίες δεν θα αναφερθώ, αλλά υπήρξε και ένας σχεδιασμός που άφησε εντελώς απ’ έξω την φύση. Άφησε εντελώς εκτός τα οικοσυστήματα τα οποία διασχίζει ο αυτοκινητόδρομος και από τα οποία άλλα ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000 και άλλα είναι αναγνωρισμένα καταφύγια άγριας ζωής σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία. Βέβαια σε κάθε περίπτωση, ακόμη και μη προστατευόμενων περιοχών, ο σχεδιασμός ενός τόσο μεγάλου έργου πρέπει να διασφαλίζει και την προστασία του περιβάλλοντος ή τουλάχιστον τον μικρότερο δυνατό αρνητικό αντίκτυπο σε αυτό.
Η διάνοιξη δρόμων είναι μάλιστα ένας από τους σημαντικότερους λόγους υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, καθώς κάνουν πιο εύκολη την πρόσβαση του ανθρώπου σε αυτά με τις πλείστες όσες παρενέργειες έχει αυτή η πρόσβαση στην άγρια φύση. Παραδείγματος χάριν, την διευκόλυνση της υλοτομίας, του κυνηγιού, των αγροτοκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων, ακόμη και την τουριστική ανάπτυξη με την προσέλκυση πεζοπόρων, περιπατητών, κ.α. Μάλιστα αυτά είναι πολλά από τα προβλήματα που δημιουργούν και οι προσφάτως “φυτεμένες” ανεμογεννήτριες στα βουνά της περιοχής μας.
Όμως σε αυτό που θέλω να σταθώ, ειδικά για την περίπτωση της Ιόνιας Οδού, είναι μια άλλη μεγάλη αρνητική επίπτωση που έχουν οι δρόμοι στην φύση και αυτή δεν είναι άλλη από τον κατακερματισμό των οικοσυστημάτων των οποίων διέρχονται. Μάλιστα ένας μεγάλος, περίκλειστος αυτοκινητόδρομος όπως η Ιόνια Οδός, κόβει κάθε επικοινωνία, δυνατότητα μετακίνησης και ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ των οικοσυστημάτων ή ακόμη και μετακινήσεων που είναι απαραίτητες για την επιβίωση των άγριων ζώων όπως π.χ. για την εύρεση τροφής ή νερού.
Συγκεκριμένα στην περιοχή του Βάλτου η Ιόνια Οδός διέρχεται ανάμεσα από το καταφύγιο άγριας ζωής του Πεταλά και της ενταγμένης στο δίκτυο Natura 2000 Λίμνης Αμβρακίας. Έως και λίγο πριν την ολοκλήρωση του έργου αυτοί οι δύο πάρα πολύ σημαντικοί βιότοποι για την άγρια φύση ήταν άμεσα συνδεδεμένοι και μάλιστα με ελάχιστα εμπόδια στην μεταξύ τους επικοινωνία. Αγριόχοιροι, αλεπούδες, ζαρκάδια, τα πασίγνωστα άγρια άλογα του Πεταλά και πολλά άλλα άγρια ζώα μπορούσαν να μετακινηθούν σχετικά εύκολα ανάμεσα στα δύο οικοσυστήματα. Τώρα πια αυτή η επικοινωνία έχει σχεδόν αποκοπεί εντελώς ή γίνεται με μεγάλη δυσκολία και φυσικά με σοβαρές απώλειες άγριων ζώων λόγω ατυχημάτων.
Ακόμη ένα σημαντικό σημείο στα όρια του Βάλτου που έχει επιφέρει μεγάλες δυσκολίες στην ελεύθερη μετακίνηση άγριων ζώων είναι στο Μακρυνόρος. Το Μακρυνόρος ήταν και είναι ένας πολύ σημαντικός βιότοπος για την άγρια φύση, καθώς αφενός είναι μια ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή με έντονη βλάστηση και με ελάχιστη ανθρώπινη παρουσία και αφετέρου αυτός ο ορεινός όγκος είχε ελάχιστους δρόμους να τον διέρχονται. Επίσης το Μακρυνόρος γειτνιάζει με το αναγνωρισμένο καταφύγιο άγριας ζωής Ι.Μ. Ρέθα και πλέον με την χάραξη της Ιόνιας Οδού έχει κοπεί κάθε επικοινωνία μεταξύ αυτών των δύο πολύ σημαντικών οικοσυστημάτων, με ό,τι δυσμενή αποτελέσματα αυτό φέρνει στην άγρια φύση της περιοχής.
Επιπλέον σε όλα τα παραπάνω, θα πρέπει να προσθέσουμε και τις άμεσες δυσμενείς συνέπειες για τον άνθρωπο και τις μετακινήσεις του από την Ιόνια Οδό. Η σημαντικότερη είναι τα ατυχήματα που προκαλούνται από άγρια ζώα που εύλογα προσπαθούν να περάσουν τον αυτοκινητόδρομο και πολλές φορές συγκρούονται με τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Θα πρέπει να συνυπολογίσουμε δηλαδή κόστη από υλικές ζημιές σε οχήματα, κόστη επισκευών των περιφράξεων του δρόμου, του οδοστρώματος μετά από τα ατυχήματα, καθυστερήσεις στις μετακινήσεις και πολλά άλλα. Και φυσικά το σημαντικότερο όλων, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και την πιθανή απώλεια ανθρώπινων ζωών από τα συγκεκριμένα ατυχήματα. Με λίγα λόγια, εκτός των μακροπρόθεσμων δυσμενών συνεπειών που ενέχει για τον άνθρωπο η υποβάθμιση του περιβάλλοντος θα πρέπει να δούμε και τα άμεσα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που δημιουργεί η σχεδίαση ενός τόσο μεγάλου αυτοκινητόδρομου χωρίς να λαμβάνει υπόψιν την άγρια φύση.
Με δεδομένα λοιπόν όλα τα παραπάνω, για την προστασία της φύσης αλλά και του ανθρώπου είναι απολύτως απαραίτητο να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν υπόγειες αλλά και υπέργειες διαβάσεις κατά μήκος της Ιόνιας Οδού για την ελεύθερη μετακίνηση των άγριων ζώων. Τέτοιου είδους διαβάσεις υπάρχουν σήμερα στην Εγνατία Οδό και χρησιμοποιούνται πάρα πολύ συχνά από τα άγρια ζώα της περιοχής, όπως οι αρκούδες, ελαχιστοποιώντας τα ατυχήματα. Κατασκευάζονται σε όλους τους σύγχρονους αυτοκινητόδρομους της Ευρώπης για την προστασία της άγριας πανίδας κάθε τόπου και έχει αποδειχθεί ότι τα ζώα πολύ γρήγορα προσαρμόζονται, μαθαίνουν αυτά τα περάσματα και τα χρησιμοποιούν με πολύ θετικά αποτελέσματα για τα ίδια αλλά και για τον άνθρωπο.
Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν ως κοινωνία αφενός να αναδείξουμε το πρόβλημα και αφετέρου να απαιτήσουμε, το συντομότερο δυνατό και με την κατάλληλη σχεδίαση, την κατασκευή τέτοιων διαβάσεων για ένα καλύτερο μέλλον για την άγρια ζωή αλλά και τον άνθρωπο.